Το ερωτηματολόγιο δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της συμμετοχής του ΓΕΛ Κρεμαστής στο Εθνικό Θεματικό Δίκτυο Αειφόρου Εκπαίδευσης. Ο τίτλος της θεματικής του σχολείου μας είναι ο εξής: «Μεσογειακή Διατροφή και άσκηση για υγεία και ευεξία». Σκοπός του ερωτηματολογίου είναι αφενός η εξέταση του βαθμού τήρησης του προτύπου της Μεσογειακής Διατροφής και αφετέρου το επίπεδο συμμετοχής σε αθλητικές δραστηριότητες, οι οποίες ενισχύουν την αερόβια ικανότητα και την υγεία.
Υγεία είναι η οργανική, κοινωνική και ψυχολογική κατάσταση του ανθρώπου που κυμαίνεται μεταξύ ενός θετικού και ενός αρνητικού πόλου. Ο θετικός σχετίζεται με την ευεξία, ενώ ο αρνητικός με τη νοσηρότητα.
Ωστόσο, ο ισχύων ορισμός της Υγείας που περιλαμβάνεται στον πρόλογο του καταστατικού του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (υιοθετήθηκε από τη Διεθνή Διάσκεψη για την Υγεία στη Νέα Υόρκη, 19-22 Ιουνίου 1946, τέθηκε σε ισχύ στις 7 Απριλίου 1948), αποτελεί περιγραφή μιας ιδανικής κατάστασης, αφού: «Υγεία είναι μια κατάσταση πλήρους σωματικής, νοητικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία νόσου ή αναπηρίας.» (“Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity.”).
Αναμφίβολα, είναι σημαντική η κατανόηση της αλληλεπίδρασης, ως δυναμική ισορροπία, μεταξύ των βιολογικών παραγόντων, του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, των υπηρεσιών υγείας και της ανθρώπινης συμπεριφοράς στην υγεία του ατόμου.
Ο δείκτης KIDMED που χρησιμοποιήθηκε, αναπτύχθηκε στη βάση ενός ερωτηματολογίου που δημιουργήθηκε (KIDMED test) και αξιολογήθηκε τo 2004 από τους Serra‐Majem et al (2003). Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει 16 ερωτήσεις οι απαντήσεις στις οποίες, βαθμολογούνται με +1 όταν συμβάλλουν θετικά και με ‐1 όταν συμβάλλουν αρνητικά, στην εφαρμογή του Μεσογειακού Διατροφικού Προτύπου από το άτομο. To άθροισμα της βαθμολογίας αποτελεί το σκορ του δείκτη KIDMED και κυμαίνεται από 0‐12 βαθμούς. Η βαθμολογία κατηγοριοποιείται σε τρείς βαθμίδες που υποδεικνύουν : (α) >8, τη βέλτιστη Μεσογειακή Διατροφή, (β) 4‐7 , βελτιώσεις κρίνονται απαραίτητες για τη προσαρμογή της διατροφής στο Μεσογειακό Πρότυπο και (γ) <3, πολύ χαμηλή ποιότητα διατροφής.
Αναφορικά με τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης ο δείκτης της αερόβιας ικανότητας θεωρείται σημαντικός παράγοντας ενίσχυσης της υγείας των αεφήβων. Την ικανότητα του οργανισμού να καταναλώνει τη μέγιστη δυνατή ποσότητα οξυγόνου στο λεπτό για να παράγει ενέργεια, την ονομάζουμε αερόβια ικανότητα. Η αερόβια ικανότητα είναι ο πιο σπουδαίος δείκτης της φυσικής κατάστασης και της λειτουργικής προσαρμοστικότητας ολόκληρου του οργανισμού. Ένα άτομο με υψηλή αερόβια ικανότητα έχει μεγάλη αντοχή και ενεργητικότητα και έτσι θωρακίζει το σώμα προστατεύοντας την καρδιά. Η τακτική αερόβια άσκηση (τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα, με διάρκεια όχι λιγότερο από 20 λεπτά και μια καρδιακή συχνότητα τουλάχιστον 130 χτύπους το λεπτό) ευεργετεί την καρδιά με δύο τρόπους. Από τη μια μεριά δυναμώνει το μυοκάρδιο και πλουτίζει το δίκτυο της αιμάτωσής του και από την άλλη, επιβραδύνει τη συχνότητα των κτύπων προκαλώντας βραδυκαρδία.
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ KIDMED & ΑΕΡΟΒΙΑΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΓΙΑ ΕΦΗΒΟΥΣ
Φύλο: Αγόρι – Κορίτσι
- Τρως ένα φρούτο ή πίνεις φρέσκο χυμό καθημερινά; (μην υπολογίσετε τους συσκευασμένους)
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Υπάρχει ένα δεύτερο φρούτο που τρως καθημερινά;
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Τρως φρέσκα ή μαγειρεμένα λαχανικά μία φορά τη μέρα;
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Τρως φρέσκα ή μαγειρεμένα λαχανικά πάνω από μία φορά τη μέρα;
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Τρως ψάρι συχνά; (τουλάχιστον 2-3 φορές την εβδομάδα;)
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Πηγαίνεις πάνω από μία φορά την εβδομάδα σε εστιατόριο γρήγορου φαγητού “fast food” (χάμπουργκερ, κ.λπ.) ή παραγγέλνετε;
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Σου αρέσουν τα όσπρια και τα τρως πάνω από μία φορά την εβδομάδα;
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Τρως ζυμαρικά, πατάτες ή ρύζι σχεδόν καθημερινά (5 ή παραπάνω φορές την εβδομάδα);
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Το πρωϊνό σου περιλαμβάνει δημητριακά ή άλλα δημητριακά ανεπεξέργαστα (ψωμί ολικής άλεσης, κουάκερ, νιφάδες βρώμης κ.λπ.;)
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Καταναλώνεις ξηρούς καρπούς συχνά (τουλάχιστον 2-3 φορές την εβδομάδα;)
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Χρησιμοποιείτε ελαιόλαδο στις σαλάτες και στο μαγείρεμα του φαγητού στο σπίτι;
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Παραλείπεις σχεδόν πάντα το πρωινό γεύμα;
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Περιλαμβάνει το πρωϊνό σου γαλακτοκομικά προϊόντα (γιαούρτι, γάλα, κ.λπ.;)
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Στο πρωινό σου περιλαμβάνονται τυποποιημένα προϊόντα φούρνου ή γλυκά;
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Τρως δυο γιαούρτια ή λίγο τυρί (40 γραμμάρια) καθημερινά;
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Τρως γλυκά και ζαχαρωτά αρκετές φορές καθημερινά;
ΝΑΙ ΟΧΙ
- Πόσες φορές την εβδομάδα, εκτός από το μάθημα της Φυσικής Αγωγής στο σχολείο, απασχολείσαι σε δραστηριότητες που έχουν κίνηση και με διάρκεια μεγαλύτερης των 30 λεπτών (π.χ. χορός, γρήγορο βάδην, ποδήλατο, παιχνίδια σε εξωτερικό χώρο, ποδόσφαιρο, καλαθοσφαίριση πετοσφαίριση, ασκήσεις αυτοάμυνας;)
Α) καθόλου
Β) Μία φορά την εβδομάδα
Γ) Δύο φορές την εβδομάδα
Δ) Τρεις φορές την εβδομάδα
Ε) Περισσότερες από τρεις φορές την εβδομάδα
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Τα παρακάτω διαγράμματα απεικονίζουν τα ενδιαφέροντα στοιχεία, αναφορικά με την υιοθέτηση του Μεσογειακού Προτύπου Διατροφής των μαθητών και μαθητριών που έλαβαν μέρος στην έρευνα (Μέγεθος δείγματος: (79 αγόρια και 88 κορίτσια). Επίσης η τελευταία ερώτηση διερευνά με έμμεσο τρόπο την αεροβίωση ως μέσο ενίσχυσης του δείκτη της αερόβιας ικανότητας.
Α1) Βελτιώσεις κρίνονται απαραίτητες για την προσαρμογή της διατροφής στο Μεσογειακό Πρότυπο σε ποσοστό 72,7% για τα κορίτσια και 49,4% για τα αγόρια.
Α2) Πολύ χαμηλή ποιότητα διατροφής ακολουθεί το 14,8% των κοριτσιών και 16,5% των αγοριών.
Α3) Το 12,5% των κοριτσιών και 34,2% των αγοριών υιοθετεί σε βέλτιστο βαθμό το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής.
Β) Αναφορικά με τον δείκτη της αερόβιας ικανότητας τα αποτελέσματα των απαντήσεων είναι ενθαρρυντικά, τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια (78,5% και 71,6% ,αντίστοιχα ).
Γ) Αναφορικά με την παράλειψη του πρωϊνού γεύματος έχουμε τα εξής στοιχεία: γ1) Το 25% των αγοριών και το 40% των κοριτσιών που συμμετείχαν στην έρευνα μας απάντησαν πως παραλείπουν το πρωϊνό φαγητό.
